Alde batetik, proiektu hiper-intentsiboak planteatzen dira, hala nola Soriako 20.000 behiko etxaldea, eta bestetik, esne ekologikoaren edo artzaintzan oinarrituta ekoitzitakoaren eskaintza handitzen da.
Behi-esneak sektorean dauden bi ekoizpen-ereduen arteko talkaren adibide argia bizi izan du 2017an. Alde batetik, eredu industrial eta intentsiboa dago, gero eta garratzagoa ekoizpen osoa kopiatzeko apustuan, eta horren adibide nagusia Sorian eraikitzea aurreikusten den 20.000 behiko makrogranja proiektua da. Era berean, adierazgarria da, zentzu berean, Danone multinazionalak Nafarroako hainbat baserritarri emandako tratua, esnearen bilketaren kontibatasuna ekoizpena izugarri handitzearen baldintzapean jarriz. Azkenik, Kaiku kooperatibak jaso du abeltzain horien esnea.
Beste muturrean, abeltzaintza-proiektuak daude, lurrari lotutako ekoizpenaren alde egiten dutenak, baliabide propioetan oinarrituta eta autonomia handiagoa lortzeko modu jasangarrian ekoizteko asmo argiarekin.
Argi dago esnetarako behi-azienden ustiategi gehienak bi eredu horien barruan daudela, baina egia da Hego Euskal Herriko esne-ustiategiak direla Europa osoko kanpo-erosketen mendekotasun handiena dutenak. Ez da ahaztu behar ustiategien areagotze-maila handi horren arrazoia, neurri handi batean, esnegintzaren sektoreko nekazaritza-politikek eredu hori bera bultzatu izana dela.
Ekoizpena bereiztea
Duela ez urte asko, bertako bazka erabiltzearen beharraz, pentsuaren erabilera murrizteaz edo abelburu eta hektarea kopurua egokitzeaz eztabaidatzen ari zirenean, basamortuan predikatzea baino gutxixeago zen. Denborarekin, ordea, planteamendu horiek gero eta jarraitzaile gehiago izan dituzte.
Gaur da eguna Europa mailan esne-industriak berak eta kooperatibak merkatuan artzaintzan oinarritutako esnea eskaintzen ari direna. «Behi-esnea, urtean gutxienez 150 bazka-egun dituena», gero eta gehiago ikusten da Europan.
Gauza bera gertatzen da ekoizpen ekologikoarekin, industria bera eta hainbat ekimen kooperatibo ari baitira bultzatzen, hala nola Ipar Euskal Herriko esperientzia, non Biolait kooperatibako dozena bat ekoizlek eta CLPB kooperatibak esne ekologikoa saltzen hasiko diren.
Alde horretatik, oso garrantzitsua eta beharrezkoa izango litzateke Hego Euskal Herriko kooperatiba ezberdinek apustu hori bere egitea eta modu irmoan esne berezitua eskaintzera batzea.
Gizartean, oro har, ingurumena errespetatzen duen eta kalitatezko elikagaiak ekoizten dituen nekazaritzaren eskaria handitzen ari da. Kaiku, Bizkaia Esnea eta SAT-Karrantza erakundeek horrelako ekimenetan parte hartu behar dute, transgenikorik ez erabiltzeko, behiak larreratzeko edo ekoizpen ekologikorako urratsak eman behar dituzte. Tokiko produktua eskaintzeaz gain, ekoizpen-ereduak eta eredu horrek produktuaren kalitate hobearekin duen zuzeneko harremanak kontsumitzaileei eskaini beharreko beste pizgarri batzuk izan behar dute, abeltzainentzat errentagarriagoa izan daitekeela ahaztu gabe.
Indartze-politikak
Kalitatezko produktuen eskaera soziala hazten ari da, eta badirudi horrela egiten jarraituko duela etorkizunean ere. Erakundeek aintzat hartu behar dute hori, eta esne-ekoizpena arintzeko politikak planteatu behar dituzte, ustiategi txiki eta handien ordez, askoren presentzia sustatuz. Gero eta nabarmenagoa da etorkizunean ez duela balioko «hemengoa» izatearekin, eta beste gai garrantzitsu batzuk, hala nola ekoizpen-modua, lurrarekiko errespetua edo animalien ongizatea, kontsumitzaileak kontuan hartuko ditu erosketa egiterakoan. Urrats bat da, ahalik eta lasterren.
