Kaikuko Batzarra lau urtean behin berritzen da, erdia bi urtean behin. Azken hauteskunde honetan Gipuzkoako hiru eskualdetako ordezkariak aukeratu dira, Nafarroako bi eskualdetakoak, Arabakoa bat eta Bizkaikoa bestea. Zazpi ordezkari horiek berritu ondoren, bi urte barru gainerako seiak berrituko dira. Goierrin Joxe Urrestarazu aukeratu dute, eta gero Batzarrean berretsi eta Kaikuko presidente izendatu dute.

- Presidente hautatu ondoren, zein da zure ikuspegia etorkizunari begira?

Helburuak antzekoak dira. Esnearen merkatuan dagoen borroka kontuan hartuta, kooperatiba babestea da helburua, gainerako abeltzainen alde lan eginez eta errespetatuz, noski. Historikoki ahalegin handia egin da eta horri esker existitzen dira gaur egun kooperatiba hau (Kaiku) eta enpresa hau (Iparlat). Ahalegin horrek gaur egun ere jarraitzen du; izan ere, abeltzainok litroko kopuru bat ematen dugu hilero, Sodercanek (Kantabriako Gobernua) saldu zituen Iparlaten akzioen erosketa ordaintzeko.

- Zein da une honetan merkatuaren egoera?

Planifikazio handirik gabeko kuotak kendu zituzten, Rabobank bezalako lau iragarpenekin, arazorik ez zela egongo iragarri zutenak, Europako ekoizpena bi milioi tonatan haziko zela eta munduko beharrak, Afrika kontuan hartu gabe, 18 milioi tonatan handituko zirela. Eta ez dute asmatu. Birmoldaketa basati bat izan da. Adibidez, Frantziako Estatuan hiltegiak kolapsatuta egon dira ganadua sakrifikatuz, eta Espainiako Estatuan 600 ustiategi desagertu dira aurten. Egia da errusiarra bezalako aldagai batzuk ezin zirela aurreikusi, baina, hala ere, azterketa horiek baikorregiak ziren.

- Merkatuan esku hartu behar da?

Ez dakit esku hartu behar den, baina argi dago alderdi batzuk gehiago arautu behar direla. Kuotak kentzearekin ados egon daiteke edo ez, hainbat fasetan egin behar zen, nazioarteko merkatuaren bilakaeraren arabera; gerora ikusi den bezala, ez die itxaropenei erantzun. Ez dakigu zer gertatzen den Txina bezalako herrialde jendetsuetan, ez baitute Europako soberakinetatik tiratzen, eta horrek desoreka handia sortzen du gure merkatuetan.

- Kuotak kentzearen ondorioak ikusita, Kaikuk inbertsiorik ez egiteko aholkatu zien bazkideei.

Aldi baterako euste bat zen, Iparlat jasotzen ari zen guztia geneukan premien gainetik zegoelako eta ez zelako abeltzainik biltzeari utzi nahi. Hala ere, Kaikuko bazkideen artean ez da hazkunde handirik izan, bi urtean % 4ko igoera besterik ez. Baina orain jakinaraziko dugu gehiago ekoitzi nahi duenak egin dezala, ahal den neurrian ez baitugu espekulazioan jolasten diren hornitzaileen mende egon nahi, edo beren industria-proiektu propioa duten hornitzaileen mende, etorkizunean ekoizpen osoa horretara bideratu ahal izateko. Nolanahi ere, edozein gehikuntzak ingurumen-araudia bete beharko du beti.

- Produkzioari eusteko beste aukera bat ez al litzateke izango primak kentzea?

Une honetan, kopuru-primek ez dute hainbeste eragiten prezioan. Hilean 30.000 litrotik mugaraino pezeta edo pezeta eta erdiko aldea egongo da, ez gehiago. Hau beste zentral batzuetan askoz nabarmenago egiten dute. Gu ez gara horrela egitearen aldekoak, baina gertatu zena izan zen une jakin batean abeltzain handiak joan egiten zitzaizkigula, beste industria batzuek bolumenaren arabera ordaintzen zutelako. Batzuk joan egin ziren, baina orain ikusten dute beren proiektuek ez dietela ematen kooperatiban izango zuketen egonkortasuna. Hala eta guztiz ere, prezio diferentziala une honetan kantitate-primetan baino gehiago kalitatean dago. Zentzu horretan, esnearen kalitateari dagokionez aurrerapauso handiak ematen ari garela esan behar dugu, eta jezten ari den abeltzainetik hasi eta lantegian dagoen teknikariarenganaino, kalitateak egunez egun etengabeko ahalegina eskatzen duela jakin behar dugu. Izan ere, kalitatea galtzen badugu, bezeroak galtzen ditugu, eta bezeroak galtzen baditugu, denak geratzen gara soberan.

- Une honetan, Sorian 10.000 behi jezteko ustiategi bat eraikitzeko aukera aztertzen ari dira. Ustiategi mota horiek ingurune osoa nahasten dute, eta ugaritzen badira, oso kaltegarriak izan daitezke Kantauri isurialde osoan.

Kantauri isurialdea kokapen geografiko batera mugatzen da, eta lurralde jakin baten produktua, tokiko produktua, indar handiagoa hartzen ari da. Horretan eragiten dute Kaikuk eta beste proiektu batzuek, hala nola Lacturale, Bizkaia Esnea, Euskal Herria Esnea, orain Eroski Euskal Herriko esnearekin... Argi dago tokiko produktuak kontsumo-nitxo garrantzitsu bat erakartzen duela. Guri dagokigunez, kooperatibak egunean ekoizten dituen 500.000 litroak ezingo lirateke horrela merkaturatu. Gure batez besteko ustiategia 600.000 litro/urtean eta 30/35 hektarea landuta dago. Horiek dira erlaitzaren benetako nekazaritza-funtsa osatzen duten baserriak, eta horiei esker mantentzen da denok hainbeste estimatzen dugun berde- eta landa-ingurunea.

- Tokikoarekin batera, ez al duzue pentsatu produkzioari dagokionez pausoak ematea transgenikorik ez erabiltzea edo bazka propioen bidezko ali mentazioa bezalako gaiekin?

Zorroan dago, baina oraindik ez dugu aurrerapauso handirik eman. Lehengo egunean galdetu ziguten zenbat falta zaigun gure ekoizpena ekologiko bihurtzeko. Ez litzateke inbertsio handirik egin behar, ustiategi batzuk aldaketa gutxirekin ekoizpen ekologikora pasa baitaitezke. Esne ekologikoa merkaturatzeko arazoa da eskaera nahikoa behar dugula ontziratze-lerro bat elikatu ahal izateko. Urratsez urrats, baina landu beharreko gaia da. Izan ere, soja-edariarekin egiten ari gara, transgenikoa ez den soja bakarrik erabiliz.

- Duela urte batzuetatik esnearen gutxiespena gertatzen ari da. Esnea osasunerako ona ez dela esateko joera dago.

Bai, kontrako iritzia eman da eta izen ona galdu da. Izan ere, etxeko kontsumoa % 5 jaitsi da. Lehen lau pertsonaren ideia iruditzen zitzaigun, baina publiko jakin batean sartzen ari da. Gure lana da datu zientifikoekin frogatzea ez dela kaltegarria, kontrakoa baizik.

- Eta banaketaren boterea noraino iristen da? Iparlatek Mercadonari saltzen dioten bezala, orain SAT Karrantzak Eroskiri saltzen dio banaketa-marka egiteko. Eta gainerako esneetan ere banaketak botere bat du.

Mercadonarekin dugun akordioa Iparlat bidea da. Kaiku kooperatibak Iparlati saltzen dio, eta honek, aldi berean, esne hori eta beste kooperatiba eta sozietate batzuena ontziratzen ditu. Ondoren, Iparlatek Mercadonari saltzen dio eta, neurri txikiagoan, Kaiku Korporazioari. Iparlaten Kaiku kooperatibak % 45eko partaidetza du eta Kaiku Korporazioan % 10,5ekoa. Kaiku Korporazioak merkaturatzen ditu Kaiku markako produktuak, beti kooperatibaren esnezkoak izango direlako konpromisoarekin. Baina banaketaren botereaz baino gehiago, kontsumitzailearen botereaz ari gara. Gero eta zorrotzagoa da kontsumitzen duenarekin, eta esnea ez da salbuespena. Horregatik, egunez egun haien eskakizunetara egokitzen joan behar dugu, egunetik egunera kalitate handiagoa eskainiz.

Elkarrizketa bat Etxalde 20 argitaratutako. Etxalde 20: Ikusi