Elkarrizketa: Andoni García [COAGeko Zuzendaritza Batzordeko kidea eta EHNE-Bizkaiako kidea]

Maiatzean COAGen Batzarra egin zen, eta bertan hautatu zintuzten Exekutibako kide izateko. Zer balorazio egiten duzu horri buruz?

Balorazioa positiboa da, azken etapako lana aitortu eta indartu egin da. Azken urte hauek zailak izan dira, esnegintzan aurrekaririk ez duen krisi baten aurrean gaude, ustiategien etengabeko galerarekin, prezioen aldakortasunarekin (ekoizpen-sektore guztietan aurrera doa) eta landa-ingurunean ere eragina izan duten murrizketa eta doikuntzekin. Batzarrak ildo sindikal oso argia eta konprometitua ezarri du nekazarien eginkizun nagusi gisa elikagai osasuntsuen ekoizpena defendatzeko, nekazaritza sozial, iraunkor eta profesionaleko eredu batean, eta, horrela, herritar guztiek elikadura osasuntsua izateko duten eskubidea bermatzeko. Ildo horretatik, merkataritza libreko, MMAko, TTIPeko, CETAko edo Mercosurreko akordioak irmo arbuiatzen dira, nekazaritza- eta elikadura-eredu hori suntsitzen dutelako. Nekazari gazteen eta emakumeen parte-hartze ona egon da, eta antolaketan konpromiso argia dago bien erreleboak eta parte-hartzea errazteko. Halaber, bi atal nabarmendu nahi ditut, bata Miguel Blanco idazkari nagusiaren azken esku-hartzea, bere argitasun, sendotasun eta sakontasunagatik, nekazaritza soziala suntsitzen duten politikak eta COAGek planteatzen dituen alternatibak salatuz. Bestalde, ponentziaren eztabaida oso parte-hartzailea eta bizia izan zen.

Lau urte horietan, NPB izango litzateke, agian, denbora gehien eman duen gaia.

Baliteke. COAGek merkatuen erregulazioan oinarritutako NPB berri bat defendatu du, horrela ekoizpen kostuak estaliko dituzten nekazaritza prezioak lortzeko. Hala ere, eztabaida horrek, bai Europako Batzordeak bai gobernuek, saihestu eta baztertu egiten dute, laguntzen "betiko" eztabaidara eramateko. COAGek, atal honetan, lehentasuna eman dio laguntzak jarduerari eta nekazariari lotuta dauden nekazarien nekazaritza-ereduari. Baina eztabaida hau ez da gehiago. Azkenean, hondamendia da Espainiako Estatuak erabakitako aplikazioa. Aplikazioan status quo-aren interesak lehenesten dira (ez zaio aurre egiten laguntzen banaketa arbuiagarriari, non betiko onuradun handiak izaten jarraitzen duten), eta interes politiko-alderdikoiak ezartzen dira, laguntzak nekazarien jarduera eta errentak mantentzera eta enplegura bideratutako nekazaritza-politikaren parte izatea baliogabetuz.

Zeintzuk dira, NPBarekin batera, COAGen lan-ildo nagusiak?

Lan-ildo nagusiak industriak eta banaketak ekoizlearen prezioetan egindako abusuak salatzera bideratu dira. Ildo horretan, lan handia egin da Nekazaritzako Elikagaien Katearen funtzionamenduaren Legean, eta, etapa berri honetarako, legeari beste aldaketa batzuk egitea proposatzen da, gehiegikeriak oraindik ezabatzeko, eta prezioen defentsan sakontzeko, galeren araberako salmentaren debekua lortuz edo lehiaren legeak erabiliz, non argi uzten duten ekitatezkoak ez diren prezioak ezartzea debekatuta dagoela (kostuak estaltzen ez dituzten prezioak edo merkatuaren erreferentzia argirik ez dutenak). Beste lan-ildo bat da TTIP, CETA edo Mercosurren negoziazioak arbuiatzea, Via Campesina Europa, Plataforma Rural eta TTIPen aurkako plataformekin batera. Bestalde, asko aurreratu da Europaren parte-hartzean, Javier Sánchezen parte-hartzea oso garrantzitsua izaten ari baita Erromako Elikagaien Segurtasunerako Batzordean. Oso parte-hartze aktiboa dago NPBren eta politika publikoen, hazien eta agroekologiaren, esnearen sektorearen, lurraren, nekazarien eskubideen eta abarren gaian. Nabarmendu nahi dut, halaber, gazteak eta Nekazal Ekintzako eskola egiten ari diren lana. Proiektu hori COAGen, landa-plataformaren, Mundubaten, Lurraren Lagunen, Mugarik Gabeko Albaitarien, Landa Unibertsitatearen, Ekintza Solidarioko Kolektiboen eta ISECen arteko aliantzan partekatzen da, eta horri esker, gazte liderrak erakundeko organoetan parte-hartze aktiboa izateko prestatzen ari dira, erreleboa ahalbidetzeko.

COAGen etapa berriaz ari garela. Zeintzuk dira ezarri diren helburuak?

Garrantzitsua izango da txandak lantzea emakumeen eta gazteen laneratzearekin. Ildo horretan, garrantzitsua izango da Nekazarien Ekintza Eskolaren lana. Aliantzen lana sakontzen jarraituko da, Landa Plataformaren bidez, elikadura-subiranotasunaren planteamenduan aurrera eginez. Beste erronka garrantzitsu bat TTIP, CEPA edo Mercosur bezalako merkataritza libreko itunen aurka egitea da. COAGek bere oposizioa eta papera mantenduko ditu, bai estatu mailan, bai Europa mailan, Via Campesinaren bitartez. COAGek beste kolektibo batzuekin bat egiten du merkataritza libreko itun horien aurrean, nekazaritzatik eta elikaduratik abiatuta, elikadura-subiranotasunaren defentsan eta Via Campesina Europarekin espazio handiago bat eraikiz. Bide horretan, COAGek oso modu aktiboan parte hartuko du datorren urtean Euskal Herrian egingo den Via Campesinako VII. Konferentzian. Bestalde, lurra, baliabide naturalak, haziak, transgenikoekiko arbuioa, nekazarien nekazaritza industrialarekiko, nekazarien eskubideak, klima-aldaketa... etapa honetarako lan-ildoetako hainbat proposamen eta gai dira. COAG erakundeak nekazaritzaren, gizartearen eta kulturaren arloko aniztasun handia biltzen du, milaka nekazari biltzen ditu, eta pertsona askok parte hartzen du erakundearen buru gisa. Pertsona horiek konpromisoa dute nekazaritzaren eredu sozial, iraunkor eta profesionala defendatzeko, gaur egun herritarrek dituzten beharrei erantzuteko. Gainera, COAGek talde tekniko handi bat dauka, erabat konprometitua, maila tekniko bikainarekin. Unzalu Salterain EHNE-Bizkaiaren koordinatzaile eta COAGen Batzarreko bozeramaileak esan zuen bezala, «gaur egun, COAGi bere konpromisoagatik eta sinesgarritasunagatik bereizten zaio», ondorio guztiekin nekazariak defendatzen dituelako, nahiz eta horretarako balio ez duten edo arazoen aurrean erantzuna ez diren proposamenak bakarrik baztertu; esne-akordioa sinatzeari uko egitea horren adibide izan zen.

Merkataritza libreko akordioak arbuiatzeak ere garrantzi handia izan du Batzarrean.

COAGen jarrera argia eta sendoa da. Hala jasotzen dute gaiari buruz onartutako dokumentuek, eta hala adierazi zuen Miguel Blancok idazkari nagusi gisa emandako hitzaldian. Uste dut aukera asko daudela TTIP gelditzeko. EBk adostu dituen merkataritza askeko akordioen artean, litekeena da hori izatea gizartean mobilizazio eta kontrako jarrera gehien eragin dituena. Ildo horretan, oso mugimendu garrantzitsua ari da gertatzen, batez ere biztanleriak informazio gehien duen lekuetan, Euskal Herrian edo Estatu espainiarrean komunikabideetan oso informazio gutxi dagoela aurkitzen dugulako, Greenpeaceren filtraziotik soilik atera baita. Biztanleriaren zati handi batek TTIP bezalako akordioen eraginen berri izatea eta jende gehiagok gaitzespenarekin bat egitea lortzen badugu, oso zaila izango da demokratikoki onartzea.

TTIPekin gertatzen denak eragina izango du, zalantzarik gabe, NPBn. Are gehiago hustu al dezake NPBa eta zalantzan jar al dezake bere izateko arrazoia?

NPBren ondoz ondoko erreformek merkatua arautzeko tresnak ezabatu dituzte, eta, horrela, merkataritza libreko akordioetara egokitu dira. Adibidez, esnearen kuotak kentzea MMAren akordioen parte da. Beraz, esan daiteke NPBa gero eta gutxiago dela NPBa. NPB gero eta nekazaritza-politika gutxiago da. Etengabe galtzen ari da elikadura-subiranotasuna, NPBa bere erregulazio-tresnak galtzen ari delako eta, azkenean, bere zeregina laguntzen gaira murrizten duelako. TTIPa aurrera aterako balitz, arbitraje-auzitegien (ISDS) edo Batzorde Arautzailearen bidez, merkatuen erregulazio publikoko neurriak eragotzi ahal izango lituzkete, nekazariarentzako prezioetan eragina izan dezaketenak. TTIP, CETA, orain Mercosur negoziatzen ari dira, nekazaritza negozio-elementutzat hartzen duten tresnak dira, eta elikadura merkantzia bihurtzen da, ez eskubide. Ekoizpena arautzeko beharra eskaera historikoa izan da. Eskari horrekin bat egiten dute orain bere garaian horrelako tresnen aurka zeuden beste erakunde batzuek.

EHNE-Bizkaiak eta COAGek merkatuen erregulazio publikoa eta ekoizpenaren kontrola defendatu dituzte, beste erakunde askoren, industriaren eta gobernuen iritziaren aurka. Iaz, apirilean kuotak desagertu zirenean, Espainiako Estatuak uko egin zion kuota horiek kentzeari, ekoizpenaren kontrola aldarrikatuz. Iragarri genituen ondorioak, zoritxarrez, bete egin dira. Sektoreak edo haren zati handi batek beharrezkotzat jotzen du ekoizpena kontrolatzea. Orain, arazoa da tresna politikoak galtzen direnean oso zaila dela krisiari eraginkortasunez heltzea, adibidez, esne-sektorearena, baina ez nekazaritzan bakarrik, baita orokorrean ere, eta hori gertatzen da merkatuak dena gidatu behar duela onartzen denean. Eta merkatua espekulatzailea da, merkatuak ez ditu pertsonak ulertzen, ez ditu eskubideak, askatasunak... ulertzen. Merkatua, uzten badiozu, politikoki eragiten ez bazaio, diktadura bat da. Merkatua arautzeko, eskubideak ziurtatzeko, krisiei aurre egiteko tresnak galtzen direnean, gaitasun politikoa galtzen ari gara, elikadura-subiranotasuna galtzen ari gara. Esnearen kasuan, ez ditugu kuotak galdu bakarrik, abeltzainarentzako prezioak neurri batean arautzen zituzten kuotak, eta sektore bat antolatzeko gaitasuna galdu dugu, irizpide sozialak, ingurumenekoak, abeltzainarentzako eta kontsumitzailearentzako prezio justuak dituena, hau da, irizpide politikoak eta abeltzainarengan jarduteko gaitasuna dituena. Horren okerrena da industria eta banaketa direla, eskuarki multinazionalak, gure etorkizuna baldintzatzen dutenak, haien interesen mende erabat.

Ekoizpen-bolumenaz gain, ganaduaren elikadura ere gehiago hartzen ari da kontuan. Danone bezalako multinazional batek ere transgenikorik gabe ekoitziko du AEBetako Estatu batean.

Populazioa oso modu interesgarrian ari da eboluzionatzen elikaduraren gaian. Gero eta jende gehiago ari da elikagaiei buruz galdezka eta nola elikatu erabaki nahian. Uste dut zerbaitetan lagundu dugula, urteak baitaramatzagu elikagaien subiranotasunaz, nekazaritza eta elikadura eredu osasuntsu batez, ingurumena zaintzeaz. Gurekin batera beste erakunde askok ere eman dute mezu hori, kontsumitzaileen erakundeek, gizarte-erakundeek, GKEek... Hori gertatzen ari da biztanlerian, eta gero eta jende gehiagok baztertzen ditu transgenikoak, eta haien elikadura zaintzen du. Azalera handiek, enpresa handiek ere bilakaera hori ikusten dute, eta merkatu-nitxo bat ikusten dute, eta bertan lan egin nahi dute. Zer gertatzen da? Elikadura osasuntsua herritar guztientzat eskubidea dela ikusten dugu, eta enpresa horiek merkatugune gisa ikusten dute hori ordain dezaketen eliteentzat.

Beste leku batzuetan ematen ari diren urrats horiek ez al lirateke egin behar Karrantzako edo Kaikuko proiektuen aldetik?

Karrantzan Bizkaia Esnea eta Euskal Herria Esnea bezalako proiektuak ditugu eta espero dezagun SAT-Karrantzak bere eraldaketa proiektua aurrera ateratzea. Hau ere 12 · etxalde Kaiku km0. Proiektu horiek bat egiten dute gizartearekin, globalizazioaren aurrean tokikoaren aldeko erreakzioa baitu gizarteak. Baina proiektu horiek eboluzionatu egin behar dute eta biztanleriaren eskakizunei erantzun behar diete. Zentzu horretan, esnean eta oro har, ez du balio tokikoa izateak eta izen bat izateak bakarrik. Herritarrek produktu horren atzean zer dagoen begiratuko dute. Argi dago produktu on bati buruz ari garela, baina biztanleek gero eta gehiago galdetuko dute zer dagoen tokiko izen horien atzean, eta galdetuko dute nola ekoizten den: iraunkorra den eta ingurunea zaintzen duen, jatorrian prezio ona duen, animaliak zaintzen dituen...

Aurreikuspenen arabera, zer bilakaera izango du egoerak prezioei dagokienez?

NPB merkatuak irekitzen ari da, eta merkatua arautzeko tresnarik ezean, prezioen aldakortasuna sortu da, eta, beraz, prezioen murrizketa. Europako nekazaritza- eta abeltzaintza-ekoizpenetik % 10 esportatzen da, baina prezio baxuko esportazio horiek baldintzatzen dute barne-merkatuko prezioa. Hau esnean ikusten da, zerealetan, fruta eta barazkietan, txerrietan... Prezio baxuko testuinguru horretan, ikusten da sektoreak integratzen ari direla, eta, azkenean, enpresek ekoizten dituzte inbertsio-funtsak, eta horrek kostu baxuko soldatapeko bihurtzen du nekazaria. Hori gertatzen ari da Espainiako Estatuan, Europan eta munduan. Integrazio bertikalak soldatapeko langile batekin ordezkatzen du nekazaria, eta tokiko nekazaritza suntsitzen du.

Era horretako gaiak Europako Ekonomia eta Gizarte Kontseiluan ere aztertuko dira, eta bertan parte hartuko duzu.

Bai, EEGABen gai horiek lantzen dira. COAGen eskatu zidatenetik, CESEen parte hartzen ari naiz. Organo horretan enpresa-alderdi batek, sindikatuek eta hainbat erakundek hartzen dute parte, eta nekazarien erakundeak bertan sartzen dira. Gizarte zibil antolatuak parte hartzeko erakundea da, eta Europar Batasuneko erakundeek kontsulta-lana egiten dute. Hainbat gairi buruzko irizpenak egin ditzake, baina adostasunaren kultura zabalarekin. Batzuetan zaila da adostasun horietara iristea, eta horiek lortzeko egiten diren kontzesioak ere neurtu egin behar dira, baina, hala ere, batzuk oso interesgarriak dira. Organo aholku-emailea da, eta Batzordeak araudiak bidaltzen dizkio, ebaluatzeko. Duela gutxi, Herbehereetako lehendakaritzak elikadura jasangarriari buruzko irizpena eskatu du, eta ABEEn dokumentu benetan interesgarria onartu da. Une honetan, NPBri buruzko dokumentu bat prestatzen ari gara 2020aren ondoren, eta parte hartzen dudan nekazari-taldearen bitartez parte hartzen ari gara; nekazaritza-atalean, esaterako, oso maiz hitz egiten dugu Europako Batzordearekin eta Parlamentuarekin, eta, horrela, Europako erakundeek egiten dituzten ekimenei buruzko informazio oso eguneratua jasotzen dugu.

Maiatzean COAGen Batzarra egin zen, eta bertan hautatu zintuzten Exekutibako kide izateko. Zer balorazio egiten duzu horri buruz?

Balorazioa positiboa da, azken etapako lana aitortu eta indartu egin da. Azken urte hauek zailak izan dira, esnegintzan aurrekaririk ez duen krisi baten aurrean gaude, ustiategien etengabeko galerarekin, prezioen aldakortasunarekin (ekoizpen-sektore guztietan aurrera doa) eta landa-ingurunean ere eragina izan duten murrizketa eta doikuntzekin. Batzarrak ildo sindikal oso argia eta konprometitua ezarri du nekazarien eginkizun nagusi gisa elikagai osasuntsuen ekoizpena defendatzeko, nekazaritza sozial, iraunkor eta profesionaleko eredu batean, eta, horrela, herritar guztiek elikadura osasuntsua izateko duten eskubidea bermatzeko. Ildo horretatik, merkataritza libreko, MMAko, TTIPeko, CETAko edo Mercosurreko akordioak irmo arbuiatzen dira, nekazaritza- eta elikadura-eredu hori suntsitzen dutelako. Nekazari gazteen eta emakumeen parte-hartze ona egon da, eta antolaketan konpromiso argia dago bien erreleboak eta parte-hartzea errazteko. Halaber, bi atal nabarmendu nahi ditut, bata Miguel Blanco idazkari nagusiaren azken esku-hartzea, bere argitasun, sendotasun eta sakontasunagatik, nekazaritza soziala suntsitzen duten politikak eta COAGek planteatzen dituen alternatibak salatuz. Bestalde, ponentziaren eztabaida oso parte-hartzailea eta bizia izan zen. Lau urte horietan, NPB izango litzateke, agian, denbora gehien eman duen gaia. Baliteke. COAGek merkatuen erregulazioan oinarritutako NPB berri bat defendatu du, horrela ekoizpen kostuak estaliko dituzten nekazaritza prezioak lortzeko. Hala ere, eztabaida horrek, bai Europako Batzordeak bai gobernuek, saihestu eta baztertu egiten dute, laguntzen "betiko" eztabaidara eramateko. COAGek, atal honetan, lehentasuna eman dio laguntzak jarduerari eta nekazariari lotuta dauden nekazarien nekazaritza-ereduari. Baina eztabaida hau ez da gehiago. Azkenean, hondamendia da Espainiako Estatuak erabakitako aplikazioa. Aplikazioan status quo-aren interesak lehenesten dira (ez zaio aurre egiten laguntzen banaketa arbuiagarriari, non betiko onuradun handiak izaten jarraitzen duten), eta interes politiko-alderdikoiak ezartzen dira, laguntzak nekazarien jarduera eta errentak mantentzera eta enplegura bideratutako nekazaritza-politikaren parte izatea baliogabetuz.

Zeintzuk dira, NPBarekin batera, COAGen lan-ildo nagusiak?

Lan-ildo nagusiak industriak eta banaketak ekoizlearen prezioetan egindako abusuak salatzera bideratu dira. Ildo horretan, lan handia egin da Nekazaritzako Elikagaien Katearen funtzionamenduaren Legean, eta, etapa berri honetarako, legeari beste aldaketa batzuk egitea proposatzen da, gehiegikeriak oraindik ezabatzeko, eta prezioen defentsan sakontzeko, galeren araberako salmentaren debekua lortuz edo lehiaren legeak erabiliz, non argi uzten duten ekitatezkoak ez diren prezioak ezartzea debekatuta dagoela (kostuak estaltzen ez dituzten prezioak edo merkatuaren erreferentzia argirik ez dutenak). Beste lan-ildo bat da TTIP, CETA edo Mercosurren negoziazioak arbuiatzea, Via Campesina Europa, Plataforma Rural eta TTIPen aurkako plataformekin batera. Bestalde, asko aurreratu da Europaren parte-hartzean, Javier Sánchezen parte-hartzea oso garrantzitsua izaten ari baita Erromako Elikagaien Segurtasunerako Batzordean. Oso parte-hartze aktiboa dago NPBren eta politika publikoen, hazien eta agroekologiaren, esnearen sektorearen, lurraren, nekazarien eskubideen eta abarren gaian. Nabarmendu nahi dut, halaber, gazteak eta Nekazal Ekintzako eskola egiten ari diren lana. Proiektu hori COAGen, landa-plataformaren, Mundubaten, Lurraren Lagunen, Mugarik Gabeko Albaitarien, Landa Unibertsitatearen, Ekintza Solidarioko Kolektiboen eta ISECen arteko aliantzan partekatzen da, eta horri esker, gazte liderrak erakundeko organoetan parte-hartze aktiboa izateko prestatzen ari dira, erreleboa ahalbidetzeko. COAGen etapa berriaz ari garela.

Zeintzuk dira ezarri diren helburuak?

Garrantzitsua izango da txandak lantzea emakumeen eta gazteen laneratzearekin. Ildo horretan, garrantzitsua izango da Nekazarien Ekintza Eskolaren lana. Aliantzen lana sakontzen jarraituko da, Landa Plataformaren bidez, elikadura-subiranotasunaren planteamenduan aurrera eginez. Beste erronka garrantzitsu bat TTIP, CEPA edo Mercosur bezalako merkataritza libreko itunen aurka egitea da. COAGek bere oposizioa eta papera mantenduko ditu, bai estatu mailan, bai Europa mailan, Via Campesinaren bitartez. COAGek beste talde batzuekin bat egiten du 10 · etxalde merkataritza askeko itun hauen aurrean, nekazaritzatik eta elikaduratik, elikadura subiranotasunaren defentsan eta Via Campesina Europarekin espazio handiago bat eraikiz. Bide horretan, COAGek oso modu aktiboan parte hartuko du datorren urtean Euskal Herrian egingo den Via Campesinako VII. Konferentzian.

Bestalde, lurra, baliabide naturalak, haziak, transgenikoekiko arbuioa, nekazarien nekazaritza industrialarekiko, nekazarien eskubideak, klima-aldaketa... etapa honetarako lan-ildoetako hainbat proposamen eta gai dira. COAG erakundeak nekazaritzaren, gizartearen eta kulturaren arloko aniztasun handia biltzen du, milaka nekazari biltzen ditu, eta pertsona askok parte hartzen du erakundearen buru gisa. Pertsona horiek konpromisoa dute nekazaritzaren eredu sozial, iraunkor eta profesionala defendatzeko, herritarrek gaur egun dituzten beharrei erantzuteko. Gainera, COAGek talde tekniko handi bat dauka, erabat konprometitua, maila tekniko bikainarekin. Unzalu Salterain EHNE-Bizkaiaren koordinatzaile eta COAGen Batzarreko bozeramaileak esan zuen bezala, «gaur egun, COAGi bere konpromisoagatik eta sinesgarritasunagatik bereizten zaio», ondorio guztiekin nekazariak defendatzen dituelako, nahiz eta horretarako balio ez duten edo arazoen aurrean erantzuna ez diren proposamenak bakarrik baztertu; esne-akordioa sinatzeari uko egitea horren adibide izan zen. Merkataritza libreko akordioak arbuiatzeak ere garrantzi handia izan du Batzarrean.

COAGen jarrera argia eta sendoa da. Hala jasotzen dute gaiari buruz onartutako dokumentuek, eta hala adierazi zuen Miguel Blancok idazkari nagusi gisa egindako hitzaldian. Uste dut aukera asko daudela TTIP gelditzeko. EBk adostu dituen merkataritza askeko akordioen artean, litekeena da hori izatea gizartean mobilizazio eta kontrako jarrera gehien eragin dituena. Ildo horretan, oso mugimendu garrantzitsua ari da gertatzen, batez ere biztanleriak informazio gehien duen lekuetan, Euskal Herrian edo Estatu espainiarrean komunikabideetan oso informazio gutxi dagoela aurkitzen dugulako, Greenpeaceren filtraziotik soilik atera baita. Biztanleriaren zati handi batek TTIP bezalako akordioen eraginen berri izatea eta jende gehiagok gaitzespenarekin bat egitea lortzen badugu, oso zaila izango da demokratikoki onartzea.

TTIPekin gertatzen denak eragina izango du, zalantzarik gabe, NPBn. Are gehiago hustu al dezake NPBa eta zalantzan jar al dezake bere izateko arrazoia?

NPBren ondoz ondoko erreformek merkatua arautzeko tresnak ezabatu dituzte, eta, horrela, merkataritza libreko akordioetara egokitu dira. Adibidez, esnearen kuotak kentzea MMAren akordioen parte da.

Beraz, esan daiteke NPBa gero eta gutxiago dela NPBa.

NPB gero eta nekazaritza-politika gutxiago da. Etengabe galtzen ari da elikadura-subiranotasuna, NPBa bere erregulazio-tresnak galtzen ari delako eta, azkenean, bere zeregina laguntzen gaira murrizten duelako. TTIPa aurrera aterako balitz, arbitraje-auzitegien (ISDS) edo Batzorde Arautzailearen bidez, merkatuen erregulazio publikoko neurriak eragotzi ahal izango lituzkete, nekazariarentzako prezioetan eragina izan dezaketenak. TTIP, CETA, orain Mercosur negoziatzen ari dira, nekazaritza negozio-elementutzat hartzen duten tresnak dira, eta elikadura merkantzia bihurtzen da, ez eskubide.

Ekoizpena arautzeko beharra eskaera historikoa izan da. Eskaera horrekin bat egiten dute orain beste erakunde eta entitate batzuek ere, bere garaian horrelako tresnen aurka baitzeuden.

EHNE-Bizkaiak eta COAGek merkatuen erregulazio publikoa eta ekoizpenaren kontrola defendatu dituzte, beste erakunde askoren, industriaren eta gobernuen iritziaren aurka. Iaz, apirilean kuotak desagertu zirenean, Espainiako Estatuak uko egin zion kuota horiek kentzeari, ekoizpenaren kontrola aldarrikatuz. Iragarri genituen ondorioak, zoritxarrez, bete egin dira. Sektoreak edo haren zati handi batek beharrezkotzat jotzen du ekoizpena kontrolatzea. Orain, arazoa da tresna politikoak galtzen direnean oso zaila dela krisiari eraginkortasunez heltzea, adibidez, esne-sektorearena, baina ez nekazaritzan bakarrik, baita orokorrean ere, eta hori gertatzen da merkatuak dena gidatu behar duela onartzen denean. Eta merkatua espekulatzailea da, merkatuak ez ditu pertsonak ulertzen, ez ditu eskubideak, askatasunak... ulertzen. Merkatua, uzten badiozu, politikoki eragiten ez bazaio, diktadura bat da. Merkatua arautzeko, eskubideak ziurtatzeko, krisiei aurre egiteko tresnak galtzen direnean, gaitasun politikoa galtzen ari gara, elikadura-subiranotasuna galtzen ari gara.

Esnearen kasuan, ez ditugu kuotak galdu bakarrik, abeltzainarentzako prezioak neurri batean arautzen zituzten kuotak, eta sektore bat antolatzeko gaitasuna galdu dugu, irizpide sozialak, ingurumenekoak, abeltzainarentzako eta kontsumitzailearentzako prezio justuak dituena, hau da, irizpide politikoak eta abeltzainarengan jarduteko gaitasuna dituena. Horren okerrena da industria eta banaketa direla, eskuarki multinazionalak, gure etorkizuna baldintzatzen dutenak, haien interesen mende erabat. Ekoizpen-bolumenaz gain, ganaduaren elikadura ere gehiago hartzen ari da kontuan. Danone bezalako multinazional batek ere transgenikorik gabe ekoitziko du AEBetako Estatu batean. Populazioa oso modu interesgarrian ari da eboluzionatzen elikaduraren gaian. Gero eta jende gehiago ari da elikagaiei buruz galdezka eta nola elikatu erabaki nahian. Uste dut zerbaitetan lagundu dugula, urteak baitaramatzagu elikagaien subiranotasunaz, nekazaritza eta elikadura eredu osasuntsu batez, ingurumena zaintzeaz. Gurekin batera beste erakunde askok ere eman dute mezu hori, kontsumitzaileen erakundeek, gizarte-erakundeek, GKEek... Hori gertatzen ari da biztanlerian, eta gero eta jende gehiagok baztertzen ditu transgenikoak, eta haien elikadura zaintzen du. Azalera handiek, enpresa handiek ere bilakaera hori ikusten dute, eta merkatu-nitxo bat ikusten dute, eta bertan lan egin nahi dute.

Zer gertatzen da? Guk ikusten dugu elikadura osasuntsua herritar guztientzako eskubidea dela, eta enpresa horiek merkatu-nitxo gisa ikusten dute hori ordain dezaketen elite batzuentzat. Beste leku batzuetan ematen ari diren urrats horiek ez al lirateke egin behar Karrantzako edo Kaikuko proiektuen aldetik? Karrantzan Bizkaia Esnea eta Euskal Herria Esnea bezalako proiektuak ditugu eta espero dezagun SAT-Karrantzak bere eraldaketa proiektua aurrera ateratzea. Hau ere 12 · etxalde Kaiku km0. Proiektu horiek bat egiten dute gizartearekin, globalizazioaren aurrean tokikoaren aldeko erreakzioa baitu gizarteak. Baina proiektu horiek eboluzionatu egin behar dute eta biztanleriaren eskakizunei erantzun behar diete. Zentzu horretan, esnean eta oro har, ez du balio tokikoa izateak eta izen bat izateak bakarrik. Herritarrek produktu horren atzean zer dagoen begiratuko dute. Argi dago produktu on bati buruz ari garela, baina biztanleek gero eta gehiago galdetuko dute zer dagoen tokiko izen horien atzean, eta galdetuko dute nola ekoizten den: iraunkorra den eta ingurunea zaintzen duen, jatorrian prezio ona duen, animaliak zaintzen dituen...

Aurreikuspenen arabera, zer bilakaera izango du egoerak prezioei dagokienez? NPB merkatuak irekitzen ari da, eta merkatua arautzeko tresnarik ezean, prezioen aldakortasuna sortu da, eta, beraz, prezioen murrizketa. Europako nekazaritza- eta abeltzaintza-ekoizpenetik % 10 esportatzen da, baina prezio baxuko esportazio horiek baldintzatzen dute barne-merkatuko prezioa. Hau esnean ikusten da, zerealetan, fruta eta barazkietan, txerrietan... Prezio baxuko testuinguru horretan, ikusten da sektoreak integratzen ari direla, eta, azkenean, enpresek ekoizten dituzte inbertsio-funtsak, eta horrek kostu baxuko soldatapeko bihurtzen du nekazaria. Hori gertatzen ari da Espainiako Estatuan, Europan eta munduan. Integrazio bertikalak soldatapeko langile batekin ordezkatzen du nekazaria, eta tokiko nekazaritza suntsitzen du.

Era horretako gaiak Europako Ekonomia eta Gizarte Kontseiluan ere aztertuko dira, eta bertan parte hartuko duzu.

Bai, EEGABen gai horiek lantzen dira. COAGen eskatu zidatenetik, CESEen parte hartzen ari naiz. Organo horretan enpresa-alderdi batek, sindikatuek eta hainbat erakundek hartzen dute parte, eta nekazarien erakundeak bertan sartzen dira. Gizarte zibil antolatuak parte hartzeko erakundea da, eta Europar Batasuneko erakundeek kontsulta-lana egiten dute. Hainbat gairi buruzko irizpenak egin ditzake, baina adostasunaren kultura zabalarekin. Batzuetan zaila da adostasun horietara iristea, eta horiek lortzeko egiten diren kontzesioak ere neurtu egin behar dira, baina, hala ere, batzuk oso interesgarriak dira. Organo aholku-emailea da, eta Batzordeak araudiak bidaltzen dizkio, ebaluatzeko. Duela gutxi, Herbehereetako lehendakaritzak elikadura jasangarriari buruzko irizpena eskatu du, eta ABEEn dokumentu benetan interesgarria onartu da. Une honetan, NPBri buruzko dokumentu bat egiten ari gara 2020aren ondoren, eta parte hartzen dudan nekazari-taldearen bitartez parte hartzen ari gara; nekazaritza-atalean, esaterako, oso maiz hitz egiten dugu Europako Batzordearekin eta Parlamentuarekin, eta, horrela, Europako erakundeek egiten dituzten ekimenei buruzko informazio oso eguneratua jasotzen dugu.

ETXALDE 18: Ikusi