Europako Batzordeak bizkarra eman die berriro abeltzainei, milaka ustiategi ixtea saihesteko borondate politiko eskasa erakutsiz. Abeltzainari ordaindutako prezioek merkatuan benetako ondorioak izan ditzaten, ekoizpena arautu behar da.

Espainiako Estatuko Nekazari eta Abeltzainen Erakundeen (COAG) koordinatzaileak (EHNE-Bizkaia bertako kide da) «adabaki ez-eraginkor eta kaltegarritzat» jo ditu atzo Nekazaritzako komisario Phil Hoganek esne-sektorearen krisi larriari aurre egiteko egindako proposamenak.

Ekoizpenaren borondatezko eta aldi baterako murrizketa, Merkatuaren Erakunde Bateratuaren 222. artikuluan arautua, eguzkitan egindako topa bat da, praktikan benetako ondoriorik izango ez lukeena. «Erkidego-mailan nahitaezko erregulazio baten alde egitea ez den guztiak ez du balioko merkatuko soberakinak askatzeko, eskaintza egungo eskarira egokitzeko eta, horrela, abeltzainarentzako prezioak suspertzeko. Gaspar Anabitarte COAGeko esne-sektoreko arduradunak adierazi duenez, herrialde batek ere ez du bere sektoreari bere borondatez murrizketarik ezarriko bere lehiakideak merkatua libre uzteko.

Estatuko laguntzak urteko gehienez 15.000 eurokoak izan daitezke abeltzain bakoitzeko, Estatuko gehienezko sabairik gabe. Irtenbide partzial eta koiunturala da, ekoizpena are gehiago sustatuko duena eta prezioak kostuen azpitik mantenduko dituena. Alferrik da prezio finkoko esku-hartze publikoko bolumenak bikoiztea esne hauts gaingabetuaren eta gurinaren kasuan, orain 109.000 eta 50.000 tonakoak baitira, 218.000 eta 100.000 tonara iritsi arte, erretiratze-prezio baxuak sektore ekoizlearen egungo kostuekin parekatu gabe. Gainera, biltegiratutako kantitateak merkatuari presioa egiten jarraituko luke.

«Proposamen horrekin, Europako Batzordeak bizkarra eman die berriro abeltzainei, milaka ustiategi ixtea saihesteko borondate politiko eskasa erakutsiz. Urtebete baino gehiago galeratan saldu ondoren, abeltzainak ezin dira limosnetatik eta eguzkitan topa egitetik bizi. Prezio errentagarriak behar ditugu gure lanaren iraunkortasuna lortzeko, eta hori merkatua orekatuko duten erregulazio neurriekin gertatzen da», azpimarratu du Anabitartek.

COAGen proposamena

COAGek esnegintzaren nahitaezko arauketa eskatzen dio EBko Nekazaritzako Ministroen Kontseiluari, eskaintza erkidegoko benetako eskarira egokitzeko. Alde horretatik, beharrezkoa da gurinaren eta esne hautsaren esku-hartze sistema malgutzea, erretiratze-prezioak benetako kostuekin parekatuz, merkatua soberakinen presiotik askatzeko eta, horrela, abeltzainentzako prezioak berreskuratzeko.

«Berez, autoerregulazio-politikak porrot egin du, eta, beraz, EBko nahitaezko araudi batean oinarrituta egon behar du. Krisia ez da merkatuaren eta eskaintza-eskariaren oinarrien ondorio bakarrik. Industrien eta banaketaren enpresa-etikarik ezak eta neurri eraginkorrak hartzeko borondate politiko urriak ere eragina dute», azpimarratu du Anabitartek.

Estatuari dagokionez, sektorea berrantolatu behar da, eta bereziki zaindu industrien zati handi baten ez-betetze lotsagabeak. «Homologatutako kontratuei eta esne-sektorearen iraunkortasunari buruz sinatu dituzten akordioak ez dira behin eta berriz betetzen, kontratuetan legez kanpoko eta abusuzko klausulak sartuz eta balio-kateko kate-maila guztietarako prezio jasangarrien konpromisoa gaindituz».

Elikagaien Informazio eta Kontrolerako Agentziak (AICA) jardun egin behar du, eta Elikagaien Katean Merkataritzako Jardunbide Egokien Kodeari heldu zioten industriak kontratu homologatuaren baldintzak errespetatzera behartu behar ditu. Gainera, COAGentzat beharrezkoa da «esne tipo» bat definitzea (Estatu osorako eta lurraldeka), industriek eska ditzaketen kalitate-irizpideei dagokienez homogeneotasuna bermatuko duena (koipekia, materia proteikoa, puntu krioskopikoa, etab.) eta industriek alde bakarrez ezkutuko prezioak jaistea eragotziko duena.

«Ez badute akordiorik lortu nahi esne interprofesionalaren barruan, nahitaez dekretu bidez arautzea exijitzen dugu», adierazi du zorrotz COAGeko arduradunak.

Neurri horiek guztiak premiaz hartu beharko lirateke, baldin eta Europako gobernuek eta Batzordeak benetako borondatea badute EBko lurralde guztietan esnegintzari eusteko.

«Lotsagarria» MLBNren txostena

COAGek lotsagarritzat jo du Merkatuen eta Lehiaren Batzorde Nazionalak (MLBN) behi-esne likido ontziratuaren fabrikatzaileek nahitaez egin beharreko aitorpenei buruzko Errege Dekretuaren proiektuari buruz gaur goizean argitaratu duen txostena.

«Esne-paketea» indarrean sartu ondoren, esne-sektoreak lehia-arauen salbuespen jakin batzuk aitortuta ditu, baina onartezina da gardentasun-praktikak ekoizpen-sektorera mugatzea (aldian-aldian ezagutzen dira sektore horren prezioak eta kantitateak).

«Eskandalagarria da, kontsumitzailearen babesaren babespean, MLBNk "gehiegizko informazio-betekizuntzat" jotzea gardentasun handiagoa industrien eta banaketa-kateen artean egindako transakzioetan. Sentitzen dugu lehiaren agintarien neurtzeko bi urrats horiek: ekoizlearengandik industriara, gardentasunak ez du lehia askearen aurka egiten, baina industriatik banaketara bai. Zaila da pentsatzea opakutasuna dela kontsumitzaileen eskubideak babesteko bermerik onena», deitoratu du Miguel Blanco COAGeko idazkari nagusiak, eta honako hau gaineratu du: «kate osoko gardentasuna da formularik onena gehiegikeriak saihesteko eta esnearen balioa eragile guztien artean zuzen eta zuzen banatzeko».

Tokian bertan ere ekoizpena kontrolatzen hastea

Esne-kuoten amaiera iragarri zenetik, ekoizpenak gora egin du Europan, estatuan eta Hego Euskal Herrian. Igoera horrek lotura zuzena du prezioak jatorrian jaistearekin. Dinamika horri eustea jasanezina da. Europa mailako soberakinen egoera batean, prezioaren jaitsiera etengabea izango da. Ezinbestekoa da tokiko ekoizpena kontrolatzeko tresnak ezartzea, hemen bertan abeltzainen, industriaren eta erakunde publikoen inplikazioarekin hasita.

Argazkiak: The thelegraph