[Pikara magazine-n argitaratutako artikulua]

Azaroaren 30ean Euskal Herria grebara doa. Greba feminista orokorra, ekoizpena, kontsumoa eta ia dena gelditu nahi duena, gelditu ezin dena izan ezik, hau da, bizitza zaintzea. Helburua kalitatezko zaintza-zerbitzu publiko bat aldarrikatzea da, baina baita hausnartzen hastea ere nola egin aurre, zaintza komunitariotik, kapitalak zeharkatzen duen sistema bati. Greba honek erakundeei, gizonei eta beste batzuk azpikontratatzen dituzten emakumeei eragiten die: ezin duzue ez zaintzeko pribilegioan jarraitu.

Ospitale batean ebakuntza ondoko ospitaleratze-egunak murrizteko erabakia hartzeak ez du esan nahi, mirariz, pazienteak lehenago sendatzen ari direnik, baizik eta errekuperazioaren zati bat etxean egingo dela. Eta etxe horretan, seguruenik, pertsona hori artatzen duena emakumea izango da. Beste adibide bat. Enpresa pribatu batek adinekoen egoitza bat diru publikoz kudeatzeak ez du esan nahi kudeaketa eraginkorragoa denik; aitzitik, gutxiago inbertitzen da soldatetan, makineriaren erosketan eta baita amonari ematen dioten janarian ere, oso txarra baita. Hori bai, zure amonak, nireak eta Administrazioak – hau da, jende guztiak zergen bidez – diru bera ordaintzen jarraitzen dugu askoz zerbitzu txarragoagatik. Zainketa okerragoengatik. "Sistema publikoaz ari garenean, ikusten ditugun hutsuneak argiak dira. Aldarrikapen klasiko horiek izan ziren 2018 eta 2019ko greba feministen ardatzetako bat ", azaldu du Amaia Zubieta Garciandiak, azaroaren 30erako Euskal Herrian deitutako greba orokor feministaren koordinatzaileak.

Greba.

Feminista.

Orokorra.

Zaintza-sistema publiko-komunitario baten bidez.

Euskal Herriko mugimendu feminista autonomoak deitua.

2023ko azaroaren 30erako.

Pandemian sortzen hasi zen greba hori, auzo-sareek Administrazio publikoaren erantzunik eza ordeztu zutenean eta baldintza txarrenak zituzten bizilagunen ardura hartu zutenean. Sare horietatik sortu zen greba hau antolatzen duen Denon Bizitzak Erdigunean plataforma. Auzo-erakundeek erakundeen babesik ez izateaz gain, trabak aurkitu zituzten: "Alde Zaharrean [Gasteizkoa] lankideek kontatzen digute poliziak ez ziela auzokoei zaintzen uzten", dio Tania Sirianyk, hilaren 30eko antolaketan ere inplikatuta. "Iruñean ikusi dugu – gehitu du Zubietak – herritarren erantzuna azkarra eta inolako babesik gabea izan zela, eta gero Gobernuak, guztia gertatu zenean," zer ondo "esaten jardun zuen".

Feministalde Bilboko kolektibo feministak ere bat egiten du: "Eusko Jaurlaritzaren mespretxua erabatekoa izan zen. Beste ezer aktiborik ez zegoenean sare horietara ez jotzeko esan zen. Gero ez zen barkamenik eskatu, kasu askotan erakundeetatik jendea sare horietara bideratzen ari zela jakin baikenuen ". Horregatik, kolektibo horren ustez, hobeto zehaztu behar da zertaz ari garen gai komunitarioei buruz hitz egiten dugunean, Gobernuak azkenean uler ez dezan doan ateratzen zaien baliabide bat dela, eta haien gelditasun politikoa ordezkatzen duela.

"Sistema publiko hori nolakoa izango den jakin nahi dut, horregatik diogu komunitarioa ere badela. Zainketak nolakoak izango diren erabaki nahi dut, orain arte erakundeek zerbitzuak pribatizatzeko eta langileen eskubideak alde batera uzteko lizitazioak egiten dituzte ", azaldu du Sirianyk. El Salvadorretik migratua, abokatua eta greba honen antolaketan parte hartzen duena, erreferente bat ikusten du Uruguai eta Argentinako eltze komunitarioetan, milaka laguni jaten ematen baitiete: "Euskal komunitateak lan komunitarioaren aurrekari asko ditu, auzolana kasu, eta hori ez da onartu. Hemen eredua instituzionala da, asistentzialista. Elikagaien bankura eta etxera joaten zara ", azaldu du.

Zubietak, bere aldetik, proposamena sakontzen du: "Komunitarioarekin zer esan nahi dugun oraindik ez dago oso zehaztuta, baina greba hau hausnarketa horren hasiera da. Argi dago ez dugula nahi sare espontaneoek ordeztea publikoaren erantzukizuna, baizik eta adierazi badagoela auzorik plazarik gabe, elkargunerik gabe. Zaintza ez da bakarrik zure bizitzako une batean zaintzen zaituztela adinekoa zarelako, baizik eta normalean zaintzen gaituztela. Hirigintzatik zuzkidurara. Zaintza emozionala ere aurki dezagun, elkar gaitezen, elkar ezagutu eta sozializatzeko espazioak izan ditzagun ".

Greba hau, horregatik, prozesu bat da. Erakundeek arlo publikoa desegiteari uztea adierazten duen borroka-eguna da. Baina, era berean, zainketen aldeko elkarrizketa baten hasiera ere bada, oro har, auzo eta herri bakoitzak bizitza osorako nahi duen ereduan parte hartzeagatik. "Pertsona guztiok hartu behar dugu gure zaintza-kuotaren ardura. Ez zaintzea, gehienbat, gizonek erabiltzen duten pribilegioa da; baita ardura hartzen duen beste emakume bati ordaintzeko baldintza ekonomiko nahikoak dituzten emakumeek ere. Komunitarioak esan nahi du komunitate gisa geureganatzea, mundu guztiak bere gain hartzea ", dio Zubietak.

Horregatik, azaroaren 30ean, feminismoak erakundeak ez ezik, gizarte osoa ere aipatzen du. Eta, bereziki, gizonei, beren erantzukizuna ekoizpen hutsetik haratago har dezaten. "Greba honetan, osaba-izebek sektore maskulinizatuenetan, lantegi eta enpresa handietan lagundu, grebara joan eta sustatu behar dute bereziki", azaldu du Maite Irazabalek, Bizkaiko Emakumeen Asanbladako eta Bilbo Feminista Saretzen taldeko kideak, eta azaroaren 30eko Bilboko antolakuntzan parte hartu du.

Grebaren minak

Gizona bazara eta emakume batekin bizi bazara, izan zure bikotekidea, ama, arreba edo lehengusina, eta bera arduratzen bada etxea eramateaz, zer behar den jakiteaz eta hozkailua betetzeaz eta janaria prestatzeaz, zuk lanean ordu gehiago sartzen dituzun bitartean, enpresari zure denbora eta harena oparitzen ari zara, doan lan egiten baitu elikatuta eta garbi egoteko eta ustiatzen jarraitu ahal izateko. Familia nuklear klasikoaren banaketa sexogenerikoa da. Emakume bat bazara eta erabaki baduzu zaintza etxeko langile bati azpikontratatzea bikotekidearekin eztabaidatzeari uzteko zeri buruz arduratzen den, egiturazko matxismo arazo bat desbideratzen ari zara zu baino prekarizatuago dagoen emakume batengana. Baliteke eredu horretara jo izana zure ardurapean mendeko pertsonak dituzulako eta zure lan-ordutegiak eta zaintza bateraezinak direlako. Kasu horretan, litekeena da soldata oso baxua ordaintzea zure langileari, zure soldatak ez duelako gehiagorako balio. Zaintza-kate globalak esaten zaio horri, eta, horri esker, ipar globalean atsedenik gabe lan egiten dugu soldata baxuen truke, beste pertsona batzuk prekarizatzen ditugun bitartean, gure bizitzari eusteko eta berearen kontura. Bi mekanismo horiek sistema bat mantentzen laguntzen dute, non lanaldi produktiboak eta luzeak, bizitzarekin bateraezinak direnak – garbigailuak jartzearekin, erosketak egitera joatearekin, komuna garbitzearekin edo zure jendearekin geratzearekin – doako ugalketa-lanak edo emakumeen lan-baldintza txarrek sostengatzen dituzten. Horregatik, hilaren 30eko grebaren leloak ozen dio: zaintzak irauli, dena aldatzeko.

Eta dena aldatzeko, dena gelditu behar da. Horregatik, sindikalismo klasikoan greba orokor batek produkzioa erabat gelditzea eskatzen duela ulertzen bada, eta 2018 eta 2019ko greba feministetan emakume langileak bakarrik gelditzea eta gizonak kalera irten ahal izateko zaintza beren gain hartzea eskatzen bazen, baita kontsumo-greba egitea ere, greba feminista orokor honetan estrategia guztiak batzen dira: produkzioaren langabezia, gizonen eta emakumeen langabezia, kontsumo-langabezia. Dena gelditu, gelditu ezin dena izan ezik: bizitza.

"Inoiz egin ez den gauza bat esperimentatzen ari gara. Sindikatuek piketeak erabiltzen dituzte trafikoa eta merkataritza mozteko. Baina badakigu sektore kaltetuenek, etxeko langileenak esaterako, oso greba aukera gutxi edo batere ez dutela. Ez zara joango egoitza batera, ez bada txalo egitera. Beste logika batzuk bilatzen ditugu. Borroka horiek ikusarazteko tresnak sortzea ", azaldu du Zubietak. Hain zuzen ere, prekarioenak, migratuenak eta arrazializatuenak gelditzeko ezintasunak eten bat ireki du grebarako deialdian. Gizarte eragile askok bat egin duten arren, migratuen, arrazializatuen eta ijitoen kolektiboek uko egin diote grebarekin bat egiteari, eta larunbat honetan, azaroak 11, ohar bat argitaratuko dute Zumaian. Azaldu dutenez, beren lehentasuna da "500.000 migratu baino gehiagoren egoera administratiboa erregularizatzea, zaintzaileen lana aitortzeko premia eta haien kontratuak, lanaldiak edo soldatak erregularizatzea". Jarrera hori defendatzen ari dira, bai Euskal Herrian bai Estatu mailan, migratuen eta arrazializatuen kolektiboak 2018ko lehen grebatik. Zubietak aitortu duenez, "mingarria da hilabete hauetan oztopoak gainditu ez izana".

"Zuriak ez diren beste kide batzuk etortzea nahi badugu, gauzak beste modu batera egin behar ditugu. Ni migratua naiz eta Gasteizko mugimendu feministako kidea naiz, eta harrotasunez betetzen nau, nire herrialdeko mugimendu feministatik natorrelako, herri erakundetik ", azaldu du Tania Sirianyk. Eta gehitzen du: "Lagun zuriei buruz ezer jakin nahi ez dutenak errespetatzen ditut. Bat nator gure espazioak edukitzearekin, baina batzarretan parte hartu nahi dut. Gasteizen asteburuetan egiten ditugu, jende gehiago etor dadin ". Grebaren aldarrikapenen artean dago, baita ere, atzerritarrei buruzko legea indargabetzea, migratzaileei kontratudun lana eskuratzea eragozten diena, eta migratutako pertsonak erregularizatzea.

Nekazaritzako elikagaiak

Greba batean gelditu ezin den beste sektore bat, ahaztu ohi dena, nekazaritzako elikadurarena da. "Ez da egiten dugun lehen greba, baina ez dugu ekoizpen geldialdirik egin, abeltzaina bazara, naturak agintzen duelako", azaldu du Amets Ladislaok, Etxaldeko emakumeak emakume baserritar taldeko kideak. Emakumeek mugimendu feministarekiko aliantza estrategikotzat jotzen dute, gauza bera bilatzen dutelako: "hierarkiarik eta botere-espaziorik ez egotea. Greba honi begira, gure ekarpena zainketen gaian da, pertsonengan zentratzea ondo dagoen arren, haziak eta ura zaintzen ez baditugu, ez dela zaindu beharreko sistemarik egongo ", azaldu du.

Zainketa kate globalen osagarri, elikaduraren suntsipen kate globalei buruz hitz egiten du: "Lehenik eta behin, Sahara txikitzen dut bere minerala ateratzeko, Argentinan soja transgenikoa landatzeko ongarria egiteko, Nafarroako hegoaldean txerri bat elikatzeko eta txerri hori Finlandian jateko. Europara pertsonak zaintzera etortzen diren emakume nekazari desplazatu guztiek lotsa sentitzen dute askotan, nekazariak direla esateagatik. Eta gero, etxeko langileak, agian okerrago daude. Landako eta barruko baldintzak hor dabiltza. Eta Espainiako lurraldean pentsatzen badugu, hegoalde osoan... ", hausnartu du. Horregatik, 30eko grebarako proposamena kontsumoa gelditzea da, eta, oro har, zein elikagai kontsumitzen ditugun, nori erosten dizkiogun eta gure mahaira zein baldintzatan iristen diren jakitea.

Joan den larunbatean, azaroak 4, Bilbon deriba feminista bat antolatu zen motorrak berotzen joateko. Geltoki estrategiko batzuk Bizkaiko Foru Aldundiak Kale Nagusian duen eraikinean edo Zabalgune plazako anbulatorioan izan ziren. Jardines de Albia geltokian, Jenny Villanueva Juscamaytak mikrofonoa hartu zuen. Perutik 2006an migratu zuen familiarekin, eta hasieran adineko pertsonak zaintzen aritu zen, "guztiak bezala". Bere prestakuntza homologatzea zein zaila zen ikusita, berriro ikastea erabaki zuen, eta 2015etik adingabeen zentroetan lan egiten du gizarte-hezitzaile gisa, orain gaueko txandan. "Adingabeen zentroak ez dira zaintza gisa ikusarazten; pentsatzen dut erabiltzaileak adingabeak direlako eta haien konfidentzialtasuna zaintzen delako", azaldu du.

Hala ere, adierazi du arazoak beste zaintza-zerbitzu batzuekin partekatzen direla: "Hezitzaile bakoitzeko adingabeen ratioa 11 ingurukoa da, eta seikoa izan beharko luke. Zerbitzua pribatizatzen eta soldatak prekarizatzen ari dira. Langile gehienak emakumeak dira, eta ordutegi hain desberdinek familia izatea eragozten dute, familia eduki nahi badute ". Horregatik, grebarekin bat egin dute. "Horregatik eta guk borrokatu dezakegun hitzarmen bat dugulako, baina badira emakumeak, bereziki migratuak eta etxeko lanetan, manifestatu ezin direnak. Haien ahotsa ere entzun egin behar da ", gaineratu du.