Euskadi, Brusela, Paris eta berriro Euskadi... Andoni García ez da gelditu behar, ondo baitaki zer den larrua uztea euskal nekazaritza eta abeltzaintzako sektorearen defentsan

Concha Lagoren elkarrizketa EHNE-Bizkaiako bozeramaile Andoni Garciari

Euskal nekazaritza beti dago krisian?

- Nahiz eta egun osoan kexatzen ari garela esan, krisi estrukturala dago. Datuak hor daude. Merkatu gero eta irekiago batera garamatzate, merkatu espekulatibo batera, eta horrek etengabeko krisia eragiten du, prezioek ez baitituzte kostuak estaltzen.

Denek gaizki pasatzen dute?

- Krisia denontzat da. Oro har, abeltzaintzak eta esnegintzaren sektoreak okerrera egin dute. Baina patatak eta orain ere zerealak, hobeto egon direnak, krisia jasaten ari dira. Ziklikoa da, baina zerra-hortz horietan etengabe suntsitzen dira lanpostuak eta itxi egiten dira ustiategiak.

Zerbait ona egongo da...

- Bai, errealitate gordinak batzuetan ez dizkigu balioesten ditugun elementu positiboak, hala nola nekazaritza-eskolak sartu nahi duten gaztez beteta egotea.

Mutiko batentzat zaila izan behar da ustiategi bat eraikitzea.

- Egungo lurra edukitzeak eta erabiltzeak oso zaila egiten dute lurra sartzea. Inbertsio handia eskatzen duten sektoreetan, esnean adibidez, inor ezin da hutsetik hasi, gurasoen esplotazioa hartzen ez badu behintzat. Errazagoa da produktua eraldatzeko asmoa baduzu, adibidez, gazta eginez edo zuzenean saltzen den zerbait eginez.

Azken hamarkadan, esne-ustiategiak erdira jaitsi dira.

- Europa osoan aurrekaririk gabeko krisia dago, prezio hondagarriekin, abeltzain frantsesen eta alemaniarren mobilizazioekin... Galizian esne litroa hogei edo hogeita bost zentimo ordaintzen ari dira. Hala ere, Euskal Herrian, egoera ere zaila bada ere, errealitate ezberdinak ditugu. Adibidez, Bizkaia Esnea eta Euskal Herria Esnea abeltzainen proiektu kooperatiboak dira, eta prezio desberdinetan arrakasta izatea lortzen ari dira. Iparlat eta Kaikurekin ere gertatzen da, krisi orokor horri aurre egiteko aukera ematen baitie. Baina merkatua hobetzen ez bada, esnea gehiago eroriko da.

Jasangarria al da esne litro bakoitzeko hirurogei zentimo ordaintzea?

- Horrelako prezio-maila baten azpitik, produkzioa ez da mantentzen. Esne-eskaintza handiekin batera galerak izaten dira, eta ekoizleari ez diote bidezko preziorik ordaintzen. Beste batzuetan, ordea, kontsumitzaileak gainprezioa ordaintzen du, eta prezioa, batez beste, % 400 baino gehiago biderkatzen da erabiltzailearengana iristen denean.

Eta nola borrokatu kate handien gaineskaintza horien aurka?

- Zaila da. Baina euskal gizarteak harreman zuzena du baserritarrarekin, eta sentibera da tokiko elikadurarekiko. Informazioa behar da, jakin dezan produktu hori erosten duenean zerbait desberdina erosten duela, ekoizpen jasangarriari eta elikadura osasungarriagoari erantzuten diona. Era berean, beharrezkoa da biztanleek soldata egokiak kobratzea, krisiak elikagai ez hain osasuntsuak kontsumitzea dakarrelako.

Zergatik ordaintzen dituzte beti baserritarrek plater hautsiak?

- Arazoa da guk gauza galkorrak ekoizten ditugula, eta badakizu gaur saltzen ez badituzu, bihar ez dutela irtenbiderik eta galdu egin dituzula. Prezioen segurtasun sareak ezabatu diren heinean, banaketa industriak eta multinazionalek boterea dute eta prezioak inposatzen dituzte. Hau guztia industriaren menpe gaudelako gertatzen da.

Merkatu global batean, nola gauzatu elikadura-subiranotasuna?

- Nekazaritza-politika gero eta egokituago dago nazioarteko akordioetara, baina elikadura-subiranotasuneko politikak egin daitezke.

Zertan?

- Garrantzitsua da, adibidez, hurrengo Eusko Jaurlaritzak tokiko ekoizpeneko elikagaien erosketa publikoari ekitea. Ekoizpen hori eskoletara, ospitaleetara eta zentro kolektiboetara eraman dezala, nekazaritza-eredu iraunkorragoa sustatuz.

Hori da erronka nagusia?

- Izan ere, posible da beste nekazaritza- eta elikadura-eredu bat garatzea, kanpoarekiko mendekotasun txikiagoa duena. Gobernuek industria lokalagoa bultzatu behar dute, elikadura osasuntsua izateko eskubideari erantzungo dion eredua. Beste erronka handi bat gazteak sektorean sartzea da, eta horiei bideragarritasuna eman behar zaie. Eta lurra edukitzeari ere heldu behar zaio.

Transgenikoen ekoizpen masibora bideratuta gaude?

- Merkataritza libreko itunek dakarten globalizazioarekin batera, nekazaritzako industria-eredu bat dago, transgenikoak biltzen dituena, hau da, negozioaren nekazaritza. Bioteknologiako enpresek nekazaritza-ekoizpenaz eta elikagaiez jabetu nahi dute.

DEIA: Ikusi