GRAIN erakundeak elikagaien prezioen igoerari eta igoera horren jatorriari buruzko ikerketa bat egin du, "ez baita ekoizten dutenen poltsikoetara iritsiko". Ikerketak ondorioztatzen duenez, "botere korporatiboa da gaur egun kontsumitzen dutenek ordaintzen dituzten elikagaien prezio altuen eta ekoizten dutenentzat prezio baxuen errudun nagusia".

Nekazarien protesta handiek gutxienez 65 herrialdetan eztanda egin zuten iaz. Indiatik Kenyaraino, Kolonbiatik eta Frantziatik igarota, etsipena muga-puntu batera iritsi da. Nekazaritzan dihardutenek, babesik gabe eta prezioak hobetu gabe, beren etorkizuna arriskuan jartzen dutela ohartarazi dute. Duela hiru hamarkada baino gehiagotik hona, La Vía Campesina bezalako nekazari-mugimenduek salatzen dute Munduko Merkataritza Erakundeak eta merkataritza libreko aldebiko akordioen kopuru gero eta handiagoak suntsitu egiten dituztela nekazarien bizibideak.

Hala ere, protesta horiek elikagaien munduko prezioak maila errekorrera iritsi diren testuinguruan egin dira. Lehenengo prezioek gora egin zuten pandemian zehar, eta gero berriro Ukrainako gerraren hasieran, 2022an errekor historikoa lortuz. Beste produktu batzuen prezioak baino azkarrago igo dira: munduko kontsumitzaileen prezioen indize orokorra (KPI) bikoiztu egin bazen 2021 eta 2022 artean, elikagaien KPI ia hirukoiztu egin zen. Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) indizearen arabera, 2023an elikagaien nazioarteko prezioak moteldu egin ziren arren, 2019an baino altuagoak izaten jarraitzen zuten. Eta badirudi prezioen krisia dela, eta ez mundu mailako elikagaien eskasia. Azken 20 urteetan, munduko zereal ekoizpenak izakinak gainditu ditu.

Elikagaien prezioen igoera horien eragina milioika pertsonetan, bereziki pobretuenetan, suntsitzailea da. 2022an, munduko biztanleriaren %9,2k gose kronikoa zuen, 2019tik 122 milioi pertsona gehiago.

Nork ateratzen du onura?

Azken urte honetako nekazarien protestek argi uzten duten bezala, prezioen igoerak ez ditu ekoizten dutenen poltsikoak geldiaraziko. Orduan, nork ateratzen du onura?

Ikerketak ondorioztatzen duenez, "botere korporatiboa da gaur egun kontsumitzen dutenek ordaintzen dituzten elikagaien prezio altuen eta ekoizten dutenentzat prezio baxuen errudun nagusia. Krisi klimatikoak egoera hori okertu besterik ez du egingo, botere korporatiboa desegiteko eta elikagaien ekoizpen dibertsifikatuan oinarritutako eta pertsonen elikadura-beharretan oinarritutako elikadura-sistema lokalagoetara igarotzeko premiazko neurriak hartu ezean. Beraz, ezinbestekoa da merkataritza libreko itunen aurkako borroka, nekazarien egungo protesta askoren buru dena".

Aldi berean, "kasinoko ekonomiaren bidez elikagaien hegakortasuna eta prezioen igoerak sakontzen ari direnen boterea kontrolatzeko ekintzak behar dira". Finantza-espekulazioa denean, funtsezkoa da "erregulazioak gogortzea; izan ere, argi geratu denez, faktore garrantzitsua da elikagaien prezioen aldakortasunean". Eta "saltzaileen inflazioa" deiturikoari aurre egiteko, "lukurreria eta espekulazioa murrizteko neurriak behar ditugu, ezohiko irabazien gaineko zergak, monopolioaren aurkako neurriak eta, are garrantzitsuagoa dena, elikagaien prezioen gaineko kontrol publikoak eta guztientzako elikagai elikagarrien banaketa bidezkoa, bidezkoa eta segurua bermatuko duten programak barne hartzen dituztenak".

[Ikusi azterketa osoa]