Greenpeace: “Hondartzarik gabe geratu gara klima-aldaketagatik, baina oraindik konponbidea dago”
Greenpeacek hondartzetako egoera kezkagarriaz ohartarazi du, baita klima-aldaketak horietan izango duen eraginaz ere. Erakunde ekologista horren arabera, itsas mailaren igoeraren kalkuluek Gipuzkoako hondartzen % 70i eta Bizkaikoen % 45i eragingo diete.
Talde ekologistak txosten bat egin du Espainiako Estatuko hondartzen egoerari buruz eta autonomia-erkidego bakoitzeko itsasertzaren arrisku nagusiei buruz. Hego Euskal Herriari dagokionez, Greenpeacek lau "puntu beltz" nabarmendu ditu euskal kostaldean: Urdaibaiko Guggenheim museoaren proiektua, Petronorren lantegia Arena hondartzaren ondoan, Lemoizko zentral nuklear zaharraren lurretan arrain-haztegia jartzeko proiektua, eta Getarian hegalaburra gizentzeko etxalde baten proiektua.
"Hirigintzaren boometik proiektu gutxirekin bizirik iraun zuen itsasertza izan arren, gune babestu bateko adibiderik txarrenetako batek mehatxatzen du: Urdaibaiko Biosferaren Erreserbako bigarren Guggenheim museoak. Beste puntu beltzetako bat Petronorrek Barbadun itsasadarrean duen lantegia da. Horri esker, Muskiz estolda bihurtu da. Bi aberrazio horiei gehitu behar zaizkie Lemoizko zentral nuklearreko lurretan arrain-haztegi bat eraikitzeko proiektua, non Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Kostaldeen Legeak ematen dion babesa altxatu duen, eta Getarian hegalaburra gizentzeko etxalde baten proiektua".
Guggenheim Urdaibai
Lehenengoari dagokionez, proiektuak bi egoitza eraikitzea planteatzen du, horietako bat Muruetako ontzioletan, nazioarteko babesa duten padurari irabazitako lurretan. Gainera, Greenpeacek nabarmendu duenez, Trantsizio Ekologikoko Ministerioak "Ontziolek lurzoruak deskontaminatzeko duten erantzukizuna saihestea ahalbidetu du", eta kostaldearen babesa aldatu du, instalazioak Urdaibaiko paduretatik 20 metrora eraiki ahal izateko. Izan ere, balio ekologiko handia duenez, eremu babestu hori turistifikazioak ukituko luke.
Greenpeacek administrazioarekiko auzi-errekurtsoa jarri du Muruetan itsas-lehorreko jabari publikoaren babes-zortasuna murriztea onartzen duen Ministro Aginduaren aurka.
Petronorren instalazioa
Talde ekologistak azpimarratu duenez, Petronorrek Barbadun itsasadarrean duen lantegia da, zalantzarik gabe, itsasertzaren kontserbazio-egoerari buruz egindako txosten guztietan "duela hamarkada batzuetatik izan den puntu negatiboenetako bat". Eusko Jaurlaritzak eta Trantsizio Ekologikoko Ministerioak "Repsolen filial hori babesten jarraitzen dute, ingurumen-legediari eta inguruko biztanleen osasunari barre egin diezaion".
Muskiz "hondakinen eta isurien estolda" bihurtu da, plantak gas oso kutsakorrak isurtzen baititu findegitik eta koke-instalaziotik, sufre dioxidoa kasu.
Lemoizko arrain-haztegia
Lemoizko zentral nuklearraren lurretan arrain-haztegi bat eraikitzea aztertzen ari da Eusko Jaurlaritza. Iberduerok (gero Iberdrola bihurtu zena) "ingurua lehengoratzeko ardura izan beharko luke", baina horren ordez, inbertsio publiko handiko arrain-haztegi bat eraikitzea planteatzen da. Beste kasu batean, Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Kosten Legeak ematen dion babesa kendu du, eta horrek "zalantzan jartzen du bere lana kostaldea berreskuratzea edo hainbat interesen zerbitzura egotea den".
Getariako hegalaburra gizentzeko etxaldea
Akuikulturarekin lotuta dago, halaber, Itsas Balfegó SLk eta Aztik Getarian hegalaburra gizentzeko etxalde bat instalatzeko egindako proiektua. Mediterraneoko "praktika txarrak" inportatzen hastea da planteamendua, Balfegók beste instalazio batzuk baititu. "Kantauri itsasoan historikoki egin izan diren artisautza-arrantzaren jardunbide egokien ordez, inguraketa-arrantza egongo litzateke, mundu osoan iraunkortasunaren adibide baitira".
Gainera, gizentzeko kaiola erraldoiek sortutako hondakinek eragin argia izango dute itsas hondoetan. Atunak oso jatorrak dira, egunean bi eta sei kilo artean arrain hartuko dutela uste da, eta Kantauriko kostaldetik "moztuko" dute.
Datu garrantzitsu bat da hegalaburra mundu osoan gehien ustiatzen den espezieetako bat dela, batez ere legez kanpoko arrantzagatik eta gizentze-haztegiengatik (etxalde horien edukiera arrantza-kuota baino askoz handiagoa da, eta horrek gehiegizko arrantza sustatzen du, argi eta garbi).
Azkenik, gizentze-haztegi horiek esan nahi dute ez dagoela arrantza-kuotaren banaketa justurik, eta konpainia-kopuru oso txiki batek baliabide komun bat bereganatzen duela, beti ehunka arrantzalek partekatu izan dutena.
2030ean itsas maila igotzearen mehatxupean dauden kostaldeko puntuak
Higadura eta itsas mailaren igoera mehatxu larriak dira euskal itsasertzarentzat. Itsas mailaren igoeraren eta kutsaduraren egungo egoeran, eta Nazio Batuetako Klima Aldaketari buruzko Adituen Gobernu Arteko Taldearen Seigarren Ebaluazio Txostenean (IPCC 2021) ezarritako adostasun zientifikoaren arabera, ia hondartza guztiei eragingo die itsas mailaren igoerak sei urteko epe laburrean.
AZTI zentro teknologikoaren arabera, itsas maila 3,2 mm-ra igotzen ari da urteko, eta mende amaierarako euskal kostaldean 50-80 cm-ra igotzea espero da (horrek kostaldearen 50 eta 100 metro arteko atzerapena ekarriko luke). Igoera horrek uholdeak eragin ditzake itsasertzeko eremu askotan, marea bizietan, eta kalteak portuetan, dikeetan eta pasealekuetan, denboraleetan. Horren ondorioz, hondartzen eta paduren zati handi bat galduko dela uste da.
Klima Aldaketaren Eraginak Espainian txostenak jasotzen duenez, itsas mailaren igoerak eragin negatiboa izango du: Gipuzkoako hondartzen % 70i eta Bizkaiko hondartzen % 45i eragingo die.
AZTIk klima aldaketak espezieei nola eragiten dien ere ebaluatu du. Aztertu dituztenetatik, berdelaren errutean iparralderako desplazamenduak antzeman dituzte, antxoa errutean eta hegaluze gazteen migrazioan aurrera egitea. Aingira espezie kalteberenetakoa da, egoera kritikoan baitago.
